Menu

១២-ព្រឹត្តិការណ៍សង្គម

ប្រធានបទទូទៅ​មួយ​ដែល​ត្រូវ​បានគេជជែកវែកញែកគឺថា តើ​យើង​គួរ​សរសេរ​រឿងរ៉ាវដែល​ជាផលប្រយោជន៍​មនុស្សជាតិប៉ុណ្ណា? ជាទូទៅ ពួកវា​បាន​ប្រឆាំង​ទៅនិង​គុណតម្លៃ​របស់​ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ​ ចម្លើយ​គឺច្បាស់ខ្លាំងណាស់ សាច់រឿងដែល​ទាក់ទង​និងផលប្រយោជន៍របស់មនុស្ស​គឺជា​ផ្នែកមួយនៃជីវិត។ វាដូចទៅនិង​រឿងរ៉ាវដែល​និយាយអំពីនយោបាយ ជំនួញ សង្គមឬក៏វប្បធម៌ផងដែរ។   “អ្នកនិយាយការពិត” មិន​អាច​មិនខ្វល់​អំពី​លក្ខណៈនៃជីវិត​ពិត​នៃ​រឿងរ៉ាវទាំងនោះ​ដែលនាំឲ្យមាន​ប្រតិកម្មនោះទេ  បញ្ហាសំខាន់គឺការ​ដឹងអំពីរបៀប​ក្នុងការ​សរសេរវា

រឿងពាក់ព័ន្ធនិងប្រយោជន៍មនុស្សជាតិគឺ​បង្ហាញអំពី​សង្គម​

ញើសឈាម ទឹកភ្នែកនិង​ការ​ឈឺចាប់សុទ្ធតែសំខាន់​សម្រាប់​រឿងរ៉ាវនេះ ហើយ​វាតែងជះឥទ្ធិពលផ្នែកមនោសញ្ចេតនា វាត្រូវសរសេរឡើងដោយផ្អែកលើរឿងពិត ជាងសាច់រឿងដទៃទៀត

ការ​លំអិត​ដែល​មាន​ភាពមិនត្រឹមត្រូវតែបន្តិច​អាច​ជះឥទ្ធិពល​ខ្លាំងទៅលើ​ការ​បកស្រាយ​របស់អ្នកពាក់ព័ន្ធ

  • កំណត់​ប្រភពដែល​អាចទុកចិត្តបាន៖ ប៉ូលិស​និងអ្នកពន្លត់អគ្គីភ័យ អ្នកសង្រ្គោះបន្ទាន់ ឱសថការី​និង​បុគ្គលិកពេទ្យដទៃទៀត។​
  • រៀបគម្រោង​ណាត់ជួបប្រចាំថ្ងៃជាមួយក្រុមការងារដែល​ងាយស្រួល​ក្នុង​ការ​ទាក់ទង។​
  • ត្រូវពិនិត្យ​មើល​ឡើងវិញ​ចំពោះព័ត៌មាន​ដែល​អ្នកទទួល​បាន​ជាមួយ​ប្រភពដទៃ
  • សាកសួរ​យោបល​ពីសាក្សី
  • ប្រកាន់ភ្ជាប់ការ​ពិត
  • ជៀសវាង​ការ​លំអៀង
  • រាយការណ៍ការ​ថ្លែងពាក្យផ្លូវការ​ ទោះបី​ជា​វា​ត្រូវ​បាន​រាយការណ៍ជា​លាយលក្ខអក្សរ​ក៏ដោយ​ ក៏អ្នកមិនត្រូវ​សរសេរ​ថា៖​ “ឡាន​បើកបំពានស្តុបក្រហម ហើយបានបុកអ្នកថ្មើរជើងម្នាក់” ជំនួស​ឲ្យ​ការ​សរសេរ​ដោយ​ប្រើភាសា​ដែល​អាចទាយលទ្ធផលបាន៖ “អ្នកថ្មើរជើងម្នាក់​ត្រូវ​បាន​ឡាន​ដែលបើកបំពានភ្លើងក្រហមបុក នេះ​បើតាមសម្តីរបស់សាក្សីនិងប៉ូលិស… 

មនុស្សគ្រប់រូបសុទ្ធតែ​អាច​យល់​អំពី​សាច់រឿង​ដែល​ជាប្រយោជន៍​មនុស្សនេះ

រឿងដែល​ជាប្រយោជន៍មនុស្សគឺជាសាច់រឿងកើតឡើងភ្លាមៗ ត្រូវ​គ្រប់រូបភាពនៅជុំវិញពិភពលោកទាំងពេលវេលា ទីកន្លែង និងមនោសញ្ចេតនា មនុស្សគ្រប់រូបសុទ្ធតែអាចយល់ពីសាច់រឿងនេះ​ដោយ​សារតែវា​អាច​កើតឡើង​លើគ្រប់គ្នា គ្រប់ពេលវេលា​និង​ទីកន្លែង។​ នៅពេលដែល​សរសេរ​អំពី​សាច់រឿងទាំងនេះ យើងត្រូវគិត​អំពី​ឥទ្ធិពល​មនោសញ្ចេតនា​របស់វា។​

ត្រូវគោរពដល់សេចក្តីថ្លៃថ្នូរនិង​ឯកជន​ភាព​របស់មនុស្ស

ការ​គោរព​ដល់​សិទ្ធិឯកជនភាពនិង​សេចក្តីថ្លៃថ្នូរ​របស់មនុស្សគឺ​ជា​ក្រម​សីលធម៌​របស់អ្នកសារព័ត៌មាន​។​ នៅ​ពេល​ដែល​សរសេរ​រឿងរ៉ាង​របស់មនុស្ស អ្នកសារព័ត៌មាន​ត្រូវ​រក្សាភាព​មិនលំអៀងនៅ​ពេលលើកឡើង​ពីសាធារណៈជនណាម្នាក់។ លើសពីនេះទៅទៀត អ្នកសារព័ត៌មាន​ត្រូវព្យាយាមថ្លឹងឲ្យ​ស្មើរគ្នា​រវាង​សិទ្ធិក្នុងការ​ដឹងព័ត៌មាន​របស់សាធារណៈជន និងសិទ្ធិឯកជនភាព​របស់បុគ្គល​នៅពេល​សរសេរ​ពីបុគ្គលសាធារណៈណាម្នាក់នោះ។​

7 តម្រូវការ​

  1. ការ​ពារ​ឯកជនភាព​របស់ជនអនាមិកទាំងអស់​ដែល​ត្រូវបាន​បកស្រាយ​នៅ​ក្នុង​ខ្សែសាច់រឿង អ្នកអាចបង្កើត​ជា​ខ្សែសាច់រឿង​ដោយ​ប្រើឈ្មោះ​របស់នរណាម្នាក់ ឬក៏​បង្ហាញ​ពី​ភាពលំអិតបន្តិចបន្តួចចំពោះ​សាច់រឿងនោះ​ អ្នកអាច​បង្ករ​ជា​មហន្តរាយ​ឬ​ការ​ឈឺចាប់បន្តិចបន្តួច​ដោយ​ការ​ដកស្រង់​សម្តី​ដែល​ជាផ្នែកនៃ​ការ​ស៊ើបអង្កេត​របស់ប៉ូលិស ឬតុលាការ​ជាដើម​។
  2. សូមកុំបង្ហាញ​លេខឡាន​របស់ឡានណាមួយដែល​ពាក់ព័ន្ធនិងគ្រោះថ្នាក់​ចរាចរណ៍នៅ​លើដងផ្លូវ។​
  3. សូមកុំបង្ហាញ​ចំនុចលំអិត​អំពី​ជីវិតឯកជន​របស់ជនណាម្នាក់ ជាពិសេសនៅ​ពេល​ពាក់ព័ន្ធនិង​ការ​សម្លាប់ខ្លួន។​
  4. ជៀសវាង​ការ​ចែលរំលែកព័ត៌មាន​លំអិត​អំពី​ជនល្មើស​ពាក់ព័ន្ធនិង​កេរ្តី៍ភេទ​។​
  5. សូមកុំឆ្លើយតបទៅនិងសំណួរដូចជា “នរណា? អ្វី? និង​ របៀបណា? ដោយ​ការ​ផ្តល់​ចម្លើយ​ដែល​អាច​សំដៅ​ដល់បុគ្គល​ជាក់លាក់​ណាម្នាក់ 
  6. ជៀសវាងអត្ថន័យពាក្យពេចន៍ណា​ដែល​នាំឲ្យប៉ះពាល់​ដល់​ការ​ពិត អ្នកមិនត្រូវសរសេរថា៖ “តៃកុងឡានប្រមឹកស្បែកខ្មៅ…” ឬ “តៃកុងឡានប្រមឹកជនជាតិ​ស្បែកស…”. អ្នកគួរតែសរសេរថា៖ “តៃកុងឡានប្រមឹក…” ពីព្រោះប្រវត្តិឬរូបរាង​របស់តៃកុងឡាន​មិន​បានជះឥទ្ធិពល​ដល់​ការ​បើកបរ​របស់គេនោះទេ
  7. ដរាបណាជននោះ​មិនទាន់ត្រូវបានកាត់ទោសដោយច្បាប់ ជននោះ​មិនគួរត្រូវបានចាត់ថាមានទោសនោះទេ មិនថា​ជននោះ​ទទួល​បាន​ការ​ចាប់អារម្មណ៍ពីសាធារណៈជនឬមួយក៏​អត់នោះទេ ជននោះ​មាន​សិទ្ធិទទួល​បានការ​ការពារ​សុចរិតភាព​និង​អត្តចរិករបស់ពួកគេ ទោះបី​ជាពួកគេ​ត្រូវ​បានចាត់ទុក​ជា​ជនសង្ស័យក៏ដោយ​

បើវា​ពាក់ព័ន្ធនិងមនោសញ្ចេតនា​កាន់តែខ្លាំង ការសរសេរ​របស់អ្នកត្រូវ​មាន​លក្ខណៈអធ្យាក្រឹតកាន់តែខ្លាំង

មិនថា​សាច់រឿង​របស់អ្នក​និយាយអំពីគ្រោះមហន្តរាយធម្មជាតិ ឬក៏​ឧក្រិដ្ឋកម្មនោះទេ ការ​សរសេរ​របស់អ្នកមិនត្រូវ​ទាក់​ទាញ​ផ្នែក​មនោសញ្ចេតនា​របស់មនុស្សខ្លាំងជាងនេះនោះទេ។​ នៅពេល​សរសេរ​អំពីពួកគេ​ អ្នកត្រូវប្រុងប្រយ័ត្ន ហើយមិនត្រូវប្រើពាក្យពេចន៍វិសេសសព្ទ (ដូចជា  “ ស្លាប់”,“ ខ្លោចផ្សា”,“ គួរឱ្យរន្ធត់” ឬ“ អាក្រក់ខ្លាំងណាស់” នោះទេ)

ការ​ប្រើប្រាស់ពាក្យ​ត្រឹមត្រូវ​សម្រាប់ប្រធាន​បទ​រស៊ើប

វិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន​មិនលំអៀង​ទាមទារ​ឲ្យ​មាន​ការ​ប្រើប្រាស់ពាក្យពេចន៍ត្រឹមត្រូវ​សម្រាប់ស្ថានភាពមួយ។​ ទោះបីជាអំពើរ “មនុស្សឃាត” ទាំងអស់ គឺជា “ឃាតកម្ម” មិនបានន័យថា “ឃាតកម្ម” ទាំងអស់គឺជា “មនុស្សឃាត” នោះទេ មនុស្សឃាត​ទាមទារ​ឲ្យ​មាន​គំនិតព្យាបាទ​ទុក​ជាមុន ទើបអាច​ចាត់​ទុក​ថា​ជា​ឃាតកម្មបាន។​

មនុស្សឃាត​គឺជា សកម្មភាពក្នុង​ការ​សម្លាប់មនុស្ស ប៉ុន្តែវាអាច​ជា​ចេតនា​ឬអចេតនា  “សាក្សី” មិនប្រាកដថាជា “ជនជាប់ចោទ” នោះទេ “ជនសង្ស័យ” មិនប្រាកដថា“មានទោស” នោះទេ  “អ្នកដែល​ត្រូវ​បានចាត់ទុក​ជាពិរុទ្ធជន” គឺខុសពី  “អ្នកជាប់ទោស”. អ្នកសារព័ត៌មាន​ដែល​សរសេរ​អំពីរឿងរ៉ាវរបស់មនុស្សគួរតែយល់ច្បាស់​អំពី​ពាក្យ​ច្បាប់​ ដើម្បីប្រើប្រាស់ពាក្យពេចន៍នៅ​ក្នុងសំណេរឲ្យ​បានត្រឹមត្រូវ។ ការ​ប្រើប្រាស់ពាក្យពេចន៍ខុស​អាចនាំមកនូវលទ្ធផល​ធ្ងន់ធ្ងរដែល​មិនអាចកែប្រែបាន។​

ទំនោរសង្គម

រឿងរ៉ាវរបស់មនុស្ស​គឺផ្តល់នូវគុណតម្លៃជ្រាលជ្រៅនៅ​ក្នុង​ជីវិត​រស់នៅ​ប្រចាំថ្ងៃរបស់មនុស្សដូចជា សេចក្តីស្រឡាញ់ សេចក្តីស្អប់ មិត្តភាព ការ​ក្បត់ ជំនឿចិត្តនិង​ការ​សង្ស័យជាដើម។​ ពួកវា​គឺជា​កញ្ចក់ឆ្លុះពីពិភពលោក​ និងបង្ហាញអំពីសាកលលោក​ផងដែរ។​ សាច់រឿងទាំងនេះគឺមាន​ភាពលេចធ្លោរជាងសាច់រឿងដទៃទៀត ដោយ​សារតែវាជះឥទ្ធិពល​ទៅលើ​សង្គម។​ ពួកវាបានក្លាយ​ជា​ “ទំនោរសង្គម”. ម្តាយនៃគ្រួសារទុរគតមួយ​បានលួចម្ហូបពីផ្សារទំនើបដើម្បីបំពេញក្រពះ​របស់កូនៗគាត់គឺវាមាន​អត្ថន័យហួសប្រមាណជាង​ ចោរលួចឥវ៉ាន់​ធម្មតា។ វាជាបង្អួចដែល​បង្ហាញអំពីមនុស្សជាតិនាពេលបច្ចុប្បន្ន។​ ប្រសិនបើ​បុរសម្នាក់​សម្លាប់ខ្លួននៅ​អាហ្វ្រិក​ ដើម្បី​ធ្វើ​ការ​បាតុកម្ម​ប្រឆាំងនិងអ្វីមួយ វាអាចជាសញ្ញា​នៃ​បដិវត្តន៍នាពេលអនាគត។​ ដោយ​សារ​វា​ក្លាយ​ជាទំនោរ​របស់សង្គម រឿងរ៉ាវ​របស់មនុស្ស​បានក្លាយ​ជាប្រធានបទដ៏មាន​តម្លៃនៅ​លើ​កាសែត​ជាង​ការ​រាយការណ៍ឬ​ការ​ស៊ើបអង្កេតនានា

ដូច្នេះ ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់! រឿងរ៉ាវធំៗគួរតែត្រូវបានសរសេរដោយ​មិនកែប្រែភាសាដែល​គួរ​ឲ្យ​ចាប់អារម្មណ៍ រឿងរ៉ាវកាន់តែក្តៅគគុក អ្នកសារព័ត៌មាន​កាន់តែត្រូវប្រយ័ត្ន។​